تامین اجتماعی در ایران باستان

نشریه الکترونیک جهان گردش- شاید باورنکنید که تامین اجتماعی برای اولین بار درجهان توسط ایرانیان باستان( هخامنشیان) انجام گرفت باورکردن این موضوع که حقوق کارگران و بانوان حتی دردوران نقاهت پرداخت میشده بسیار برای مااعجاب انگیز ودوراز تصور میباشد اینکه انسانهایی درآن دوره اینقدرنیک اندیش و خوش فکر بوده اند خود جای بحث دارد و بسیاری از رموزکشورداری امروزه را مردم دنیا مرهون ایرانیان دردوره اولیه هخامنشیان بخصوص (داریوش )بوده اند .
درسال(۱۳۱۲)هنگام خاکبرداری از تخت جمشید درگوشه شمال غربی صفحه اطاقی پیداشد که درب آن تیغه شده بود گویادرهمان روزگاران تیغه شده ، دراین اطاق تعدادفراوانی الواح گلی کشف شد که برروی آنهاودرتمام اطراف هریک نوشته هایی بخط میخی دیده میشد و پس ازمطالعات اولیه  معلوم شد خط و زبان آنها ایلامی است درآن زمان تنها مرکزایلام شناسی جهان دانشگاه شیکاگو بود  متخصصان برجسته که یکی پرفسور (برستد) بود که متاسفانه درهمان اوائل درگذشته بود و دیگری پروفسورکامرون ، لازم است بدانید حفریات تخت جمشیدی طبق قراردادی به موسسه شرقی همین دانشگاه واگذارشد ، چندی بعد در محلی که امروزبه طورقطع محل خزانه و حسابداری تخت جمشید تشخیص داده شده است تعداد۷۵لوح دیگر کشف شده است درسال بعد دولت ایران باتوافقی که بادانشگاه انجام داد این الواح رادرصندوقهایی به وسیله کشتی به آمریکافرستادندودرآنجامورد مطالعه وبررسی دانشمندان قرارگرفت نتیجه حاصله دوکتاب دردسترس علاقمندان قرارگرفت که مطالعه آن شگفتی ساز شده  ، کارگران اشتغال بکار ظاهرا ازگوشه وکنارامیراتوری گردآوری شده که همراه باخانواده هایشان درخانه هایی همراه باچهار پا یشان درهمان محل زندگی میکردند ، نکته جالب این بوده استکه کارگران میتوانسته اند نصف حقوق خودشانرا بصورت جنس دریافت کنند و به صراحت درهرمتن ذکرشده ومیتوان ادعاکرد که نخستین تاًمینی که برای کارگر درنظر گرفته شده همین مورد است که هیج کس نگران ازبابت گران شدن جنس نداشته است درواقع دستمزد کارگر با توجه به گرفتن جنس همیشه ثابت می مانده است ، از بررسی های بعمل آمده اینطورمیشود استنباط کرد که درطول کار لباس ، مسکن وخورد وخوراک بعهده صاحبکار بوده است درمواقع بیماری یا حادثه وصدمات رایگان تحت درمان قرارمیگرفت است ، و باز جالبه بدانید کارگران مهاجروغیرایرانی هیج تفاوتی با کارگران ایرانی نداشته دستمزد بطوریکسان بوده اند ، صورت دریافتی ریز کارگران موجود است که ذکر آن ازحوصله جمع خارج است ، درلوح۴۸ شش پسر و یک بانو حسابرسی میکردند و دستمزد ماهیانه نسبتا خوبی دریافت میکردند ، حقوق بعضی از بانوان برابر با آقایان بوده و گاه دیده شده کارگاه زیرنظر یک بانواداره میشده است  ، همچنین بانوانی که کودکی بدنیامیاوردند به احتمال فراوان پنج ماه تمام ازکار معاف وحقوق دریافت میکردند واین نخستین بار است که درتاریخ مابا (مرخصی زایمان )سروکارپیدا میکنیم ، حال این کشوررا مقایسه کنیدبامصر ، چین ، لیدی ، بابل که از اسرا تا لحظه مرگ مجانی کارمی کشیدند.
کاظم مزینانی تا مطلبی دیگر بدرود.
ماخذ*
کتاب الواح پروفسورکامرون
ایران نامه ج۱ص۲۶۵مقاله دکترایرج وامقی
@goshetarikh

آگاهی از سابقه پنج هزار ساله ایرانیان در بیمه هم به نقل از خبرگزاری مهر جالب است:

بیمه مردم در ایران از دوره کیقباد (حدود پنج هزار سال پیش) آغاز شده است. در این دوره اگر کسی دچار آسیب می شد باید به او تاوان یا بیمه داده می شد که به بیمه تاوان و به بیمه شدگان دریغمندان می گفتند.
پادشاهی کیقباد برابر دوره ای است که در ایران پادشاهیهای کوچک (ملوک الطوایفی) پدید آمده بود. ایرانیان در آن زمان دریافتند که زیر یک درفش و یک حکومت مرکزی بودن بسیار بهتر است و در برابر دشمنان یارای مقاومت بیشتری دارند به همین دلیل از میان خود یک شاه انتخاب کردند که بر بقیه حکومت می کرد و شاهنشاه خوانده می شد.
در آن زمان کیقباد نماد شاهی بود که تمام ایران به فرمانش بودند. یکی از این فرمانها پرداخت بیمه به آسیب دیدگان بوده است. در زمان پادشاهی کیقباد اگر کسی دچار آسیب می شد یا خانه اش آتش می گرفت یا کشتزارش با خشکسالی بی ثمر می ماند باید به او تاوان یا بیمه داده می شد.
دریغمندان همان آسیب دیدگان بودند
فریدون جنیدی نویسنده کتاب “حقوق جهان در ایران باستان” به خبرنگار مهر گفت: در بررسی اشعار شاهنامه و کتاب اوستا به این مسئله پی بردم که از دوره کیقباد به کسانی که دچار خسارت یا آسیب می شدند تاوان تعلق می گرفت.
جنیدی بیان کرد: در کتاب اوستا به کسانی که تاوان دریافت می کردند “دریغو بیو” نام داده اند که ترجمه آن به زبان فارسی “دریغمندان” است.
وی ادامه داد: گزارندگان اوستا به خوبی دریافت نکرده اند که معنای دریغمندان چیست بنابراین در همه جا از این واژه استفاده کرده اند درحالی که برگردان این کلمه در زبان فارسی درویشی به دریوزگی و گدایی نیز تعبیر می شود و مهمتر آنکه گدایی کردن در ایران باستان یکی از ننگها و گناهان به حساب می آید.
جنیدی بیان کرد: طبق نوشته های کهن از جمله اوستا و شاهنامه فردوسی، تاریخ بیمه به دورانی دورتر از هخامنشیان یعنی حدود 4800 تا 5000 سال پیش مربوط می شود. با این حال هنوز در مورد بسیاری از مناطق ایران مانند خوراسان، اسپهان و … مطالعه و کاوش نشده است تا بتوان گفت اسنادی وجود دارد که نشان دهنده قدمت بیشتر پرداخت تاوان باشد.
نویسنده کتاب “حقوق جهان در ایران باستان” بیان کرد: غربی ها همیشه فکر می کردند که بیمه یا تاوان در ایران باستان از زمان هخامنشیان بوجود آمده است اما این گمان اشتباه است، چون آنها نوشته های ایرانی مانند اوستا و کتابهای پهلوی و شاهنامه را نخوانده اند و تنها به گل نوشته های هخامنشی اکتفا کرده و تصور کرده اند که تمامی کارگران و مهندسانی که به ساختن کاخ ها و … مشغول بودند بیمه می شدند.
بیمه همگانی، سوانح و عمر در ایران باستان
وی با  بیان اینکه کیقباد طبق اشعار شاهنامه فرمانهای مختلفی را برای پرداخت تاوان به مردم آسیب دیده اعلام کرده است گفت: طبق این فرمان می توان به آن کس که کار می کند و از کار کردش توشه بدست نمی آورد از محل درآمد پادشاه کشور روزی داد. این فرمان برای همگان صادر شده و می توان گفت امروزه به این فرمان کیقباد بیمه همگانی می گویند.
پژوهشگر فرهنگ و زبانهای باستانی تصریح کرد: درایران باستان برای همه افرادی که دچار پیشامدهای نابه هنگام یا ناهنجار می شدند نیز تاوان (بیمه سوانح) پرداخت می شد.
جنیدی می گوید: میزان پرداخت بیمه به اندازه میزان خسارت وارد شده به آن شخص در نظر گرفته می شد. 
وی افزود: طبق اشعار شاهنامه تاوان نه تنها به کسانی که دچار سوانح و بلایایی طبیعی دچار شده بودند بلکه به کسانی که خانه یا اموال آنها هم به سرقت رفته بود تعلق می گرفت.
به گفته این پژوهشگر، از زمان کیقباد برای آنان که در جنگ آسیب و سختی می دیدند بیمه حوادث یا تاوان در نظر گرفته می شد. همچنین بیمه عمر هم از انواع تاوانهایی بود که به بازماندگان فرد فوت شده تعلق می گرفت. حتی این پاسداری تنها از مردمان نبوده است بلکه جانوران پیر نیز تا پایان عمر از پرورش کارفرمایان خود برخوردار بوده اند.
جنیدی، پژوهشگر فرهنگ و زبان‌های باستانی در کتاب خود با عنوان “حقوق جهان در ایران باستان” مستنداتی درباره فرمان کیقباد در مورد پرداخت تاوان ارائه کرده است.