کاشان، شهری اصیل و با هفت هزار سال قدمت شهر نشینی

نشریه الکترونیک جهان گردش – کاشان شهری تاریخی است که مرکز شهرستان است و بخشی از استان اصفهان محسوب می‌شود. این شهر در مرکز ایران در ۲۲۰ کیلومتری جنوب پایتخت، ۹۰ کیلومتری قم و ۲۰۰ کیلومتری مرکز استان واقع است.

کاشان مهد تمدن و فرهنگ سنتی ایران و مشهور به دارالمومنین است. این شهر دارای ۷۰۰۰ سال قدمت شهرنشینی و یکی از زیباترین شهرهای ایران است.
کاشان شهری با اصالت و با مشاهیر علمی و ادبی زیادی است و نقش پررنگی در صنعت گردشگری ایران دارد. عده‌ای از مورخین کاشان را با اصالت‌ترین و اولین شهر ایران و جهان می‌دانند.

جاذبه‌های گردشگری و اقلیم این شهر که دارای دو منطقه کوهستانی و کویریست آن را به یکی از سکونت گاه‌های مهم در ایران بدل ساخته‌است و آداب و رسوم گلاب گیری و قالیشویی از مراسم سنتی این شهر است که سالانه بازدیدکنندگان زیادی را به خود اختصاص می‌دهد.

شهرستان کاشان از شهرستانهای استان اصفهان است که دارای چهار بخش (مرکزی، قمصر، نیاسر و برزک) بوده و دارای شش شهر (کاشان، قمصر، نیاسر، جوشقان قالی، کامو و چوگان و برزک) می‌باشد.

در نیمه دوم سال 1357 شهرستان کاشان از استان مرکزی منتزع و به استان اصفهان الحاق شد.

حدود شهرستان کاشان

شهرستان کاشان از طرف شمال و شمال غربی به استان قم، از طرف شرق و شمال شرقی به آران و بیدگل و دشت کویر، از طرف جنوب شرقی به شهرستان اردستان، از طرف جنوب به شهرستان نطنز، از طرف غرب به شهرستان های گلپایگان و محلات منتهی می‌گردد.

تقسیمات کشوری
بخش مرکزی شهرستان کاشان
دهستان کوهپایه
دهستان میاندشت
دهستان خرم دشت
شهرها: کاشان و مشکات

بخش قمصر
دهستان قهرود
شهرها: قمصر، جوشقان قالی، کامو و چوگان

بخش نیاسر
دهستان کوه دشت
دهستان نیاسر
شهر نیاسر

بخش برزک
دهستان باباافضل
دهستان گلاب
شهرها: برزک

روستاهای شهرستان کاشان
گلستانه
نشلج
ازناوه
وادقان
سار
ون
قه
کمال‌الملک
حسنارود
جوشقان استرک
طاهرآباد
راوند
خزاق
سن سن
قزاآن
ارمک
مشهد اردهال
آب سفیداب

معماری و شهرسازی

کاشان همانند دیگر شهرهای قدیمی ایران معماری سنتی شهری‌اش را تا اوایل قرن بیستم حفظ کرده بود، این چینش سنتی که در دوره‌های سلجوقی و صفوی شکل گرفته بود و تا دوران قاجار ادامه یافته بود، در دورهٔ پهلوی و به ویژه نیمه دوم قرن بیستم به شدت تغییر یافت.

شهر قدیمی کاشان را دیواری بلند محصور می‌کرده و رفت‌وآمد به درون شهر توسط چند دروازه صورت می‌گرفته‌است. فضای درون شهر مانند دیگر شهرهای دوران میانهٔ اسلامی به چهار قسمت ارگ، مدارس، بازار و محلات تقسیم می‌شده‌است. قلعه جلالی (ارگ حکومتی کاشان) که در زمان سلطان ملکشاه سلجوقی ساخته شده بود، در طول قرن هجده و نوزده میلادی از میان رفته در حالی که برج‌ها، دروازه‌ها و دیواره‌های شهر در سراسر قرن نوزدهم باقی‌مانده بودند.

بازار کاشان در مرکز این شهر واقع شده‌است و دیگر فضاهای شهری در دو طرف آن قرار گرفته‌اند، این بازار در دوره صفویه رونق فراوانی داشته‌است که البته در دوره قاجار میزان قابل ملاحظه‌ای از آن رونق کاسته شده. افزوده‌های جدیدتر بازار شامل تیمچه امین‌الدوله، دو مدرسه و یک مسجد است.

با منظهور خودرو و ساخت خیابان‌ها، تا به حال کاشان بدون توجه لازم به عناصر تاریخی و شیوه زندگی بومی‌اش رو به گسترش بوده‌است. گسترش رابطه با تهران سبب ویران کردن قسمت شمال غربی دیوار شهر در ۱۹۲۰ شد. ساخت چند کارخانه و بانک، کاشان را به منطقه تاریخی فین وصل کرد. در سال‌های ۱۹۳۵–۱۹۴۵ سیاست دولت مرکزی در ساخت راه ماشین‌رو بین تهران و کاشان سبب توسعهٔ شهر در طول دو راه فین و تهران شد. با رسیدن راه‌آهن به کاشان ایستگاهی در شرق شهر ساخته شد و روستاهای یحیی‌آباد و جمال‌آباد بخشی از شهر شدند.

در دهه بعدی نخستین میدان ماشین‌رو کاشان که پارکی نیز درون خود داشت ساخته شد، همچنین چند روستای دیگر، بخشی از کاشان بزرگ شدند، بانک‌ها و کارخانه‌های جدیدی ساخته شد و خیابان بزرگی بین بخش قدیمی و جدید شهر ساخته شد. در هفتاد سال گذشته (۱۹۴۰–۲۰۱۰)، شهرک‌های بسیاری در کنار شهر ساخته شدن که همگی امروزه جزء شهر کاشان هستند.

آب و هوای شهرستان کاشان
آب و هوای شهرستان کاشان همانند دیگر شهرستان‌های مرکزی کشور بنا بر پستی و بلندی متغیر است. قسمت‌های مرتفع آن سردسیر است دامنه‌های معتدل و جلگه به خصوص حاشیه کویر گرمسیر می‌باشد. آب روستاهای کوهستانی از چشمه و قنات و آب روستاهای جلگه آن از قنات است و آب اطراف کویر کمی شور می‌باشد.

رودخانه‌های شهرستان کاشان
در شهرستان کاشان رودخانه مهمی وجود ندارد ولی خشک رودهایی از شمال غربی به جنوب شرقی جاری هستند که نام برخی از آنها عبارتنداز: رودخانه دهنار، سار، وادقان، کله، اردهال، نابر، قمصر، گپرکن، قهرود، جهق و چند رودخانه دیگر. در میان این رودها تنها نابر، قمصر، قهرود و گپرکن هستند که مختصری آب دایم دارند. هم چنین برخی از معروفترین چشمه‌های کاشان عبارتند از: چشمه فین، چشمه نیاسر، چشمه نابر

دیدنی‌های کاشان

شهرستان کاشان دارای مناطق توریستی و تاریخی می‌باشد که در کلیه فصول پذیرای گردشگران می‌باشد. باغ معروف و تاریخی فین در انتهای جاده فین و مشرف بر آزادراه کاشان-نطنز-اصفهان در منطقه مشرف بر کوهستان و خوش آب و هوا شامل باغ بزرگ با درختان سر به فلک کشیده و آ ب گوارا و هم چنین موزه باغ فین دیدنی می‌باشد. اطراف باغ فین مجتمع‌های پذیرایی و سفره‌خانه‌های سنتی پذیرای مسافران می‌باشند. تپه تاریخی سیلک با بیش از هفت هزار قدمت و سابقه شهرنسینی، در امتداد جاده فین قرار دارد. مجموعه خانه‌های تاریخی کاشان مشتمل بر خانه تاریخی طباطبایی‌ها، خانه بروجردی‌ها، خانه عباسیان، خانه عامری‌ها و … در محله سلطان میراحمد قرار دارد.

جمعیت‌شناسی
جمعیت کاشان بر پایه نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ برابر با ۳۰۴٬۴۸۷ نفر بوده‌است، این شهر حدود ۹۰ درصد جمعیت شهرستان کاشان را در خود جای داده‌است.اکثریت جمعیت این شهر کاشی‌ها هستند هر چند از دیرباز سایر اقوام ایرانی در کاشان به‌طور پراکنده می‌زیسته‌اند؛ که از مهم‌ترین آن‌ها اصفهانی‌ها، شمالی‌ها، آذری‌ها، لرها، کردها و عربها هستند.

زبان
لهجه کاشانی
گویش کلیمیان کاشان
مردم کاشان به لهجه کاشانی از زبان فارسی تکلم می‌کنند، این لهجه مانند بسیاری از لهجه‌های فارسی دارای ویژگی‌های آوایی‌ای است که برخی از آن‌ها خاص این منطقه‌است. این ویژگی‌ها در لهجهٔ کاشانی به‌طور عمده حاصل عملکرد فرایندهایی مانند هماهنگی مصوت‌ها، همگونی صامت‌ها، حذف‌ها و غیره‌است که، هرچند بعضی از آن‌ها در سایر گونه‌های فارسی نیز قابل مشاهده‌است، نوع و میزان وقوع آنها، لهجهٔ کاشانی را از سایر لهجه‌های فارسی به نوعی متمایز کرده‌است. در گذشته کلیمیان ساکن کاشان که امروزه بیشترشان به آمریکای شمالی مهاجرت کرده‌اند به گویشی از زبان‌های مرکزی ایران که به گویش یهودیان کاشان معروف است تکلم می‌کرده‌اند این گویش به زبان راجی که در روستاهای اطراف کاشان تکلم می‌شود شباهت داشته‌است.

دین
منابع اسلامی، از قدیمی ترینشان، همواره از کاشان در کنار قم به عنوان شهری شیعه مذهب یاد کرده‌اند.

کاشان سکونت گاه جامعه‌ای مهم از یهودیان و مرکز فرهنگی برای ایشان بوده‌است که سابقه‌اش حداقل به دوره صفویه بازمی‌گردد. با اینکه گویش یهودیان حضوری دیرین را در این سرزمین نشان می‌دهد، اما منابع میانه هیچ اشاره‌ای به وجود جامعه‌ای یهودی در کاشان نکرده‌اند و احتمال می‌رود که اینان ساکنان روستاهای اطراف کاشان بوده‌اند. مهاجرت یهودیان به کاشان در دوره صفویه به خاطر رونق تجارت ابریشم افزایش یافت و جامعه یهودی تا اوایل قرن نوزدهم که به گفته خودشان مجبور به اسلام آوردن شدند در آن حضور داشتند. بنا به کتاب آنوسی اثر بابای بن لطف در ۱۶۵۶ میلادی یهودیان کاشان به اجبار مسلمان شدند، هفت سال بعد پس از مداخله و کمک فقیه شیعه ملا محسن فیض کاشانی یهودیان توانستند پس از پرداخت جزیه این سال‌ها دوباره به آیین خویش بازگردند، عده نیز بر اسلام باقی‌ماندند که به جدیدالسلام‌ها معروف شدند.

اقتصاد
اقتصاد کاشان از دیرباز بر روی صنعت کشاورزی و تولید محصولاتی چون پنبه، پیاز، غلات، صیفی‌جات و انواع میوه‌ها و گیاهان دارویی، گلابگیری و تهیه عرقیجات سنتی و صنایع دستی مانند مسگری، کاشی‌کاری، ابریشم‌بافی، مخمل‌بافی، شعربافی، گلیم‌بافی، زیلوبافی، زری‌بافی و قالی‌بافی تکیه داشته‌است. در اراضی کشاورزی منطقه کاشان و حومه انواع درختان میوه می‌روید. قسمت عمده زمین‌های این منطقه زیر کشت پنبه و غلات است. همچنین گوجه درختی، سیب درختی، انگور، سبزی‌کاری و صیفی‌کاری، چغندر، هویج و شلغم از دیگر محصولات کاشان است. افزون بر آن پرورش گل در قمصر، هندوانه و طالبی در آران و بیدگل و کشت سیب زمینی در حومه رونق خوبی دارد و انار فین و راوند و عطر و گلاب قمصر شهرت ویژه‌ای دارد. در کاشان معادنی مانند مس، آهن، سولفات باریم، زاج سبز، نمک طعام، سنگ‌های مرمر و تراورتن وجود دارد که بعضی از آن‌ها دست نخورده باقی‌مانده‌است.

گردشگری نیز یکی از حوزه‌های اقتصادی کاشان است. کاشان ۱۷۰۰ اثر تاریخی شناسایی شده و ۳۱۳ اثر ثبت شده ملی دارد. جاذبه‌های گردشگری این استان باعث شده‌است که تعداد زیادی گردشگر هر ساله از مناظر دیدنی و آثار تاریخی و صنایع دستی کاشان دیدن کنند. حضور گردشگران در کاشان طی پانزده سال اخیر هر ساله رشد زیادی داشته‌ بطوریکه نسبت به سالهای قبل آن به بیش از ده برابر افزایش داشته است.

غذاهای سنتی
از جمله غذاهای سنتی کاشان می‌توان به گوشت لوبیا، شفته، قیمه ریزه، کوفته چغندر، گوشت عدس بادمجان، گوشت لوبیای سرکه شیره و گوشت کلم و کدو و عدس پلو و کشمش و اشکنه اشاره کرد.

شیرینی‌ها
کلوچه و پشمک، باقلوا کاشان، سوهان میرزا حسینی، حلوا ارده، ارده شیره، نقل بیدمشکی، حاجی بادامی و جوزقند

گل و گلاب و عرقیات

کاشان بلحاظ داشتن باغات گل محمدی و کارگاه های گلابگیری بعنوان قطب تولید گل محمدی و یایتخت گلاب ایران شناخته می شود.
از جمله این عرقیات؛ عرق نعناع، عرق گل محمدی (گلاب)، عرق بیدمشک، عرق دارچین و نظایر آن است.

خشکبار
انواع میوه خشک مثل انجیر، هلو و سیب.

صنایع دستی

کاشان از گذشته های دور یکی از نقاط مطرح و شناخته شده در فرش دست باف از جمله فرش راوند و صنایع نساجی و ابریشم بوده است که در سالهای اخیر بدلایل مختلف از بین رقته و برخی از صنایع به حیات خود ادامه می دهند و توسط هنرمندان پیشکسوت در بافت های تاریخی دایر هستند.
از جمله صنایع دستی قدیم کاشان می‌توان به کاشی کاری، سفال‌گری، اصول اربعه معماری و گنبدسازی (گوشه سازی، رسم بندی، مقرنس و گره سازی)، گچ بری، آجرکاری، گره چینی، قالی بافی، نقشه‌کشی قالی، شعربافی، زری بافی، مخمل بافی، زیلوبافی، گیوه بافی، رفوگری، رنگرزی، نمد مالی، مسگری، مشبک کاری و منبت کاری نام برد.

همچنین چند تن از هنرمندان صنایع دستی کاشان از طرف یونسکو مهر اصالت دریافت کرده‌اند.

آداب و رسوم مردم کاشان
مردم این منطقه همانند نقاط دیگر کشور رسوم مربوط به خود را دارند که از بین آن ها پیش تر نیز به آن اشاره نمودیم. بعضی از رسوم این ناحیه شامل مواردی مثل گلاب گیری یا قالی شویی می شود. گلاب کاشان به عنوان یکی از مهم ترین سوغات و آداب و رسوم این شهر می باشد که تقریبا همه مردم ایران از آن آگاهند و عده زیادی از افراد برای تهیه گلاب اصل کاشان در ماه گلاب گیری به این شهر سفر می کنند.

هم چنین یکی دیگر از مراسمات مهم در کاشان که هر سال در تاریخ 2 مهر انجام می شود، مراسم قالی شویان می باشد. از دیگر مراسم هایی که در فصل زمستان و در شب های 17، 18 و 19 دی برگزار می شود، مراسم آتش افروزی و جل جلانی می باشد. هم چنین مراسم شب اسفند نیز در بعضی از نقاط کاشان دیده می شود که در آن ماه اسفند را 30 روزه می دانند و شب اول اسفند را به جشن می گذرانند.

یکی دیگر از مراسماتی که در این ناحیه دارند وشاید در برخی شهرهای دیگر نیز بتوانید آن را مشاهده نمایید، مراسم چله بزرگ و چله کوچک می باشد. در این مراسم از روز اول زمستان تا 40 روز بعد را چله بزرگ و 20 روز بعد از آن را چله کوچ می دانند و در چله کوچک معتقدند که سرما در حال کاهش است. بسیاری از این مراسمات در حال حاضر کمی کم رنگ تر از گذشته شده و تنها در نقاط مشخصی از کاشان می توانید آن را تماشا کنید.

آثار تاریخی کاشان

بناها و خانه‌های تاریخی

در کاشان هزار و هفتصد بنای تاریخی شناسایی شده که از این تعداد سیصد و سی و سه مورد ثبت ملی و یک مورد ثبت جهانی شده‌است. از بناهای تاریخی مهم کاشان که هنوز استوار مانده‌اند یا آثارشان پابرجاست می‌توان مقبره ابولؤلؤ، خانه بروجردی، خانه طباطبایی‌ها، خانه عباسیان، مناره زین‌الدین، آرامگاه سلطان عطابخش، مسجد عمادی (مسجد میرعماد)، مسجد جامع، مدرسه سلطانی، مسجد آقابزرگ، قلعه جلالی، حمام سلطان امیراحمد و کاروان سرای امین الدوله اشاره کرد، در همه این بناها ویژگی‌های معماری مشابه دیده می‌شود، جز مناره زین الدین که در این زمینه یکتا است.

کاشان حداقل نوزده عمارت تاریخی دارد که به خوبی محفوظ مانده‌اند. این عمارت‌ها عناصر عمومی خانه‌های سنتی کاشان را دارا می‌باشند، اما نسبت به آن‌ها دارای فضاهای بزرگتر، معماری ماهرانه تر و عناصر مجلل تری هستند. از معروف‌ترین این عمارت‌ها می‌توان به خانه بروجردی‌ها، خانه بنی کاظمی و خانه مرتضوی اشاره کرد.

از بناهای تاریخی مهم کاشان که هنوز استوار مانده‌اند یا آثارشان پابرجاست می‌توان به مناره زین الدین، آرامگاه سلطان عطابخش، مسجد عمادی (مسجد میرعماد)، مسجد جامع، مدرسه سلطانی، مسجد آقابزرگ، قلعه جلالی، حمام سلطان امیراحمد و کاروان سرای امین الدوله اشاره کرد، در همه این بناها ویژگی‌های معماری مشابه دیده می‌شود، جز مناره زین الدین که در این زمینه یکتا است.

کاشان حداقل نوزده عمارت تاریخی دارد که به خوبی محفوظ مانده‌اند. این عمارت‌ها عناصر عمومی خانه‌های سنتی کاشان را دارا می‌باشند، اما نسبت به آن‌ها دارای فضاهای بزرگتر، معماری ماهرانه تر و عناصر مجلل تری هستند. از معروف‌ترین این عمارت‌ها می‌توان به خانه بروجردی‌ها، خانه بنی کاظمی و خانه مرتضوی اشاره کرد.

مسیرهای گردشگری

محـور فـین : تپه های باستانی سیلک – امامزاده هادی (ع) فین بزرگ – امامزاده ابراهیم (ع) – باغ تاریخی فین – چشمه سلیمانیه

محـور جوشقان استرک : امامزاده ولی بن موسی الکاظم(ع) راوند – قلعه روستای سرنج – امامزاده محمد اوسط (ع)، چشمه ثلاثه ، شاهزاده قاسم (ع) ، یخچال و آب انبار جوشقان استرک

محـور نیاسـر : امامزاده ولی بن موسی الکاظم (ع) راوند – قلعه سرنج – آبشار تاریخی – چهارطاقی – غار تاریخی رئیس و آتشکده نیاسر

محـور مشهد اردهال : امامزاده ولی بن موسی الکاظم (ع) راوند – قلعه سرنج – خانه تاریخی کمال الملک روستای کله ارمک – امامزاده یوسف (ع) روستای ون – مسجد جامع ، میدان تعزیه ، آب انبار ، زیارت بی بی رقیه (س) و قدمگاه شاه طاهرعلی روستای نشلج – امامزاده محمود روستای علوی – آرامگاه سهراب سپهری ، مجموعه درب قلعه ، قلعه نقاشی ، قلعه زرین کفش ، شاهزاده حسین و زیارت حضرت سلطان علی ابن امام محمد باقر(ع) مشهد اردهال

محـور بـرزک : امامزاده ولی بن موسی الکاظم (ع) راوند – قلعه سرنج – امامزاده یونس بن موسی الکاظم (ع) – روستای بارونق – بقعه بابا افضل روستای مرق – روستای سعد آباد – آسیاب آبی تاریخی سعدآباد ، آسیاب آبی خاتونی ، مهمانپذیر سنتی روحانی ، خانه کاردان ، موزه مردم شناسی ، تپه قلعه و کارگاههای گلابگیری برزک

محـور قمصر : کاروانسرای عباسی – امامزاده پیرداود و پیر سلیمان (ع) ، مسجد میان ده ، آب انبار و خانه ملامحسن فیض کاشانی و خانه احسانی و کارگاههای گلابگیری قمصر – سد خاکی قزاآن

محور جوشقان و کامو : بقعه شاهسواران – سد شیخ بهایی – مسجد جامع روستای جوینان – مسجد کله و مسجد علی روستای قهرود – برج تعریفی و شیخی ، قلعه دژ ، برج میرزا خان امامزاده میر علاءالدین (ع) و خانه ارباب روستای کامو

محـور مشکات : امامزاده ولی بن موسی الکاظم (ع) راوند – خانه های تاریخی نیکنام و منصوری ، آب انبار و مسجد پاچنار ، امامزاده سلیمان بن موسی الکاظم (ع) مشکات – کاروانسرای تاریخی روستای سن سن

محلات یا گذرهای کاشان عبارتند از گذر باباولی، گذر درب باغ، گذر دروازه اصفهان، پاقپان، محتشم، سلطان امیر احمد، گذر آب انبار خان، گذر سوریجان

معرفی باغ فین کاشان

باغ فین، از جاهای دیدنی کاشان است که در سال ۱۳۱۴ در فهرست آثار ملی و در سال ۱۳۹۰ در فهرست ميراث جهانی قرار گرفت. وسعت باغ فین به ۳۳,۷۹۹ متر مربع می‌رسد که به‌دلیل قرارگیری دیوار، بارو و برج‌های استوانه‌ای در دورتادور باغ، بسیار باشکوه و شاهانه است و از همین رو به آن عنوان «باغ شاه» نیز داده‌اند.

پارک‌ها و فضای سبز

کاشان سه پارک بزرگ دارد به نام‌های پارک بزرگ شهر (بام شهر کاشان)، پارک لاله و پارک آیت‌الله مدنی، از دیگر پارک‌های کاشان می‌توان شهربانو (ویژه بانوان)، جوان، ناژون، ملا فتح‌الله، مهربانو (پارک بانوان)، شهید قدیرزاده، شهید حسن‌زاده، کودک، شهید کریمی، انقلاب، کتاب، پرستار، شهیدان تُرنجی پارک نرگس نام برد.

باغ فین از معروف‌ترین فضاهای سبز کاشان است و از مهم‌ترین نمونه‌های باغ‌های ایرانی است که هنوز زنده و پابرجاست، وجود عناصر آب و درخت که عناصری پویا هستند در کنار ابنیه که عناصر ثابت معماری هستند، هویتی زنده به این اثر فرهنگی و تاریخی بخشیده‌است.این باغ در مقایسه با بسیاری از باغ‌های ایرانی مشابه، باغ فین با آب قابل توجهی مشروب می‌شود.این مجموعه که در کنار میدان نقش‌جهان و کاخ چهلستون، بیشترین بازدیدکننده و گردشگر استان اصفهان را به سوی خود جلب می‌نماید، در سال ۱۹۳۵ میلادی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.همچنین کار ثبت جهانی این اثر که از سال ۲۰۰۷ میلادی آغاز شده بود، چندین سال به طول انجامید و سرانجام در زمستان ۱۳۸۹، مرحله اول ثبت این اثر در فهرست میراث جهانی یونسکو به انجام رسید. برخی منابع تاریخی قدمت این باغ را به دوران سلطنت آل‌بویه می‌رسانند،در حالی که ساختمان باغ فین فعلی به دوران شاه عباس بزرگ نسبت داده شده میراث فرهنگی ایران طراح باغ را غیاث‌الدین جمشید کاشانی می‌داند ومنابع دانشگاهی طراح باغ را شیخ بهایی معرفی می‌کنند.باغ فین همان جایی است که به دستور ناصرالدین‌شاه، در سال ۱۸۵۲ میلادی صدراعظم معروف ایران امیرکبیر را در حمام آن به قتل رساندند.از مهم‌ترین گیاهان این باغ، ۵۷۹ اصله درخت سرو و ۱۱ اصله درخت چنار است که اغلب بین ۱۰۰ تا ۴۷۰ سال سن دارند.

تهیه و گردآوری فاطمه کوچکی