هنرهای صخره ای کهن در فلات تریشین در کشور ترکیه

دکتر محمد ناصری فرد
نقاشی های کهن صخره ای فلات تریشین منطقه نوردوز هاکاری در کشور ترکیه، در سال ۱۹۶۰ کشف شده اند؛ که قدمت بعضی از آنها به ۱۰ هزار سال پیش می رسد و بیشترین نقش های تکراری آنها، همچون نقاط مختلف ایران بزکوهی Ibex در سبک هنری اندیشه نگار است.

به گزارش جهان گردش- اغلب نقوش بزکوهی در آنجا همچون نقاط مختلف ایران حیوان نیستند، بلکه آنها در قالب نوعی نماد و کد هستند با پیام های دعاگونه که اغلب در کنار چشمه های آب، یا گذر آب رودخانه ها حک شده اند.
رد پای آن نقوش در زیستگاه های کهن فلات ایران، قفقاز، کوه های آلپ غربی و حتی غار لاسکو در فرانسه هم با همان سبک هنری و پیام دیده می شوند.
این نقوش نشان از دیده ها، رخدادهای زیستی، باورها، حتی زیستگاه ها و اقلیم های جغرافیایی گدشتگان دارند.
مطالعه آنها همچون یک زنجیره در هم تنیده است و سیر جعرافیایی آنها از ایران تا تبت و پامیر، مغولستان، هند، شمال غرب چین، قزاقستان، تاجیکستان، قرقیزیستان، ازبکستان، حاشیه دریای مدیریترانه، اردن، مصر، مراکش و… را در بر می گیرد. مطالعات بیش از دو دهه ی ما منتج به رمز گشایی از خیلی آنها شده است.
خوشبختانه بدست پژوهشگران آزاد ایران، در خصوص آنها کتاب ها نوشته شده و بیش از ۵۰۰ دقیقه فیلم مستند تلویزیونی ساخته شده است.
ایکونوگرافی نقوش، به ویژه بزکوهی ریشه در اسطوره ها و باورهای آیینی کهن مردمان ایران و فلات ایران دارد؛ که رد پای آنها بر سفالینه های پیش از تاریخ، پیکره های مفرغی، دست بافت ها و حتی هم اکنون تتو بر دست عشایر دیده می شود.
شباهت های ظاهری و پیامی نقاشی های کهن سایت و آن van در کشور ترکیه با نقاشی های کهن ایران، نشان از مشترکات فرهنگی و ریشه های مشترک کهن آن سرزمین ها با همدیگر دارد، که در تحکیم روابط فرهنگی، سیاسی و اجتماعی مردمان آن دو کشور بسیار اهمیت دارند.

خوشبختانه سنگ نگاره های منطقه وان، توسط دانشکده ادبیات دانشگاه استانبول و جنا دکتر ارکان کنیار و تیم شان مطالعه وثبت شده است. که کاری بسیار ارزشمند و گامی بزرگ در ادامه مطالعات سیستمی آن آثار هنری کهن می باشد.