منار جنبان، مناری که سالها می جنبد

مطلب و تصاویر ارسالی از: فاطمه کوچکی

تاریخچه منارجنبان
طبق برخی مدارک و شواهد تاریخی، ساخت مجموعه کلی منارجنبان در زمان حکومت محمد خدابنده اولجایتو انجام شده و شاعر و عارف محبوبی به نام عمو عبدالله ‌بن‌ محمود صقلابی در آن آرمیده است.

نشریه الکترونیک جهان گردش– به همین دلیل منارجنبان با نام آرامگاه شیخ امیرعبدالله نیز شناخته می شود. این عارف مشهور در سال ۷۱۶ در منارجنبان به خاک سپرده شده که این تاریخ از روی سنگ قبر وی به دست آمده است. البته طبق شواهد تاریخی، عمارت منارجنبان در دوره ایلخانی ساخته شده است و مناره های موجود در آن نیز در دوره صفوی به عمارت اصلی و ایوان آن اضافه شده اند.

ویژگی های منارجنبان
معماران بزرگ چه در عصر امروزی و چه در گذشته، از منارجنبان به عنوان یک شاهکار معماری یاد می کنند. چراکه این بنا به صورت متحرک ساخته شده و مناره های آن به حرکت در می آیند. درواقع ویژگی بارز این سازه لرزش هایی است که در مناره های آن مشاهده می شود، به طوریکه در صورت تکان خوردن یکی از مناره ها، مناره دوم نیز به لرزه می افتد. سال های سال است که این پدیده شگرف در منارجنبان اتفاق می افتد و قابل بازدید می باشد. اما نکته دیگری که به خاص بودن طراحی منارجنبان می افزاید این است که قدمت ساخت این عمارت به دوره ایلخانی باز می گردد، زمانیکه تکنولوژی به حد امروزی پیشرفت نکرده بود و دستگاه های خاصی برای طراحی سازه ها وجود نداشت. معماری این بنا به قدری منحصر به فرد است.

معماری منارجنبان
علاوه بر معماری خاص متحرکی که در منارجنبان اصفهان به کار رفته است نمای این بنا نیز با کاشی کاری های ستاره ای شکل لاجوردی و فیروزه ای تزئین شده که جلوه باشکوهی را به وجود آورده است. این سازه در عین حال که ویژگی های خاص معماری را ارائه می دهد، یک بنای فرهنگی هنری نیز به شمار می رود. مساحت کل منارجنبان 146 متر احتساب می شود که در نمای کلی مجموعه طراحی های چند ضلعی زیبایی مشاهده می شود و چشم اندازی مسحورکننده از بنا را ارائه می دهد. مجموعه منارجنبان از چند بخش اصلی تشکیل شده است.

مناره‌ ها
مناره ها یکی از مهم ترین بخش های اصلی عمارت منارجنبان به شمار می روند که متحرک بوده و می لرزند. در عمارت منارجنبان دو مناره به کار رفته است که ارتفاع هر کدام از آن ها 17 متر و عرض 9 متر می باشند. زمانیکه یکی از این مناره ها به لرزه در می آید مناره دوم نیز می لرزد و پدیده ای شگفت انگیز را پیشه روی چشم جهانیان قرار می دهد. اگر از ظاهر بی نظیر این مناره ها نگوییم کم لطفی است. چراکه هر مناره با کاشی های کثیرالاضلاع فیروزه‌ ای رنگ و ستاره چهار پر لاجوردی تزئین شده است که نمای چشم نوازی را ایجاد کرده اند.

ایوان
بخش ایوان به سبک معماری مغول ها ساخته شده و در این بخش نیز کاشی کاری های چشم نوازی دیده می شود. ارتفاع ایوان منارجنبان 10 متر از سطح زمین است و با پلکانی مارپیچ به بخش های دیگری همچون پشت بام و مناره ها متصل می شود. داخل گنبدی که در ایوان قرار دارد نقاشی و کاشی کاری های زیبایی مشاهده می شود که از همیشه این سازه را دیدنی تر می کند. در ساخت ایوان از مصالح آجری استفاده شده و این بخش آرامگاهی برای عمو عبدالله است. در ایوان منارجنبان می توانید مقبره شیخ امیرعبدالله را مشاهده کنید که دورتا دور گنبد آن سوره یاسین با خطی زیبا و برجسته نوشته شده است. همچنین در نزدیکی ایوان منارجنبان چندین مقبره سفید دیگر نیز دیده می شود که بازمانده های قبرستان قدیمی هستند که عمارت بر روی آن ها ساخته شده است.

چله ‌خانه
اگر به بخش های دیگر منارجنبان بروید می بینید که دو اتاقک در این بنا وجود دارد که به چله خانه معروف است. طبق آثار تاریخی، این اتاقک ها در گذشته محلی برای گردهمایی های عارفانه و زاهدان بوده است. این عارفان به مدت 40 روز در این اتاقک ها خود را محبوس می کردند تا با خدا خلوت کرده و به عبادت بپردازند. از همین روی نام این اتاقک ها را « چله خانه» گذاشتند.

علت لرزش منارجنبان اصفهان
تکان خوردن مناره های منارجنبان به طور جادویی اتفاق نمی افتد و دلیل علمی پشت سبک معماری آن است. برای سال ها علت لرزش مناره های منارجنبان توسط متخصصان بسیاری مورد بررسی قرار گرفت تا اینکه کریستیان داپلر ریاضیدان و فیزیکدان اتریشی، ثابت کرد که علت این پدیده در علم فیزیک خلاصه می شود.

وی برای اولین بار توضیح داد که در علم فیزیک پدیده ای به نام رزونانس یا تشدید وجود دارد که دلیل تکان خوردن همزمان مناره ها نیز همین پدیده است. اگر بخواهیم به زبان ساده توضیح دهیم مناره ها همانند دو نخ آویزان هستند که یک سر آن ها به دیگری متصل است.

زمانیکه بخشی از این نخ تکان بخورد یک سر دیگر آن نیز به لرزه می افتد. به این پدیده تشدید گفته می شود که در معماری منارجنبان نیز همین علم به کار گرفته شده است. البته برای آنکه این عمل اتفاق بیفتد ارتفاع و وزن مناره ها برابر است و اگر نابرابری بین آن ها وجود داشت تکانی در آن ها مشاهده نمی شد.

چگونه با لرزش های منارجنبان این سازه تخریب نمی شود؟
از آنجایی که تکان خوردن مناره های منارجنبان پدیده ای عجیب است برای بسیاری از گردشگران سوال است که چگونه با وجود این تکان ها ساختمان منارجنبان فرو نمی ریزد؟ جواب همچنان در نوع معماری به کار رفته در داخل این عمارت خلاصه می شود. اگر وارد ساختمان منارجنبان شوید شیارهای متعددی را بر روی بدنه آن مشاهده خواهید کرد که همین شیارهای باعث فاصله افتادن میان دیواره ها می شوند. این فاصله کمک می کند ساختمان پس از لرزش جای کافی برای جا به جا شدن داشته باشد. به همین شکل سال هاست بنای منارجنبان در جای خود باقی مانده و به یکی از مناطق توریستی بسیار جذاب تبدیل شده است.

مسیرهای دسترسی به منارجنبان اصفهان
در گذشته بنای منارجنبان اصفهان در دهکده ‌ای به نام کارلادان قرار داشت. اما امروزه این بنای شگفت انگیز در محله ای به نام نصرآباد و در 6 کیلومتری اصفهان جای گرفته است. آدرس کامل این جاذبه به شرح زیر می باشد:

آدرس منارجنبان اصفهان: استان اصفهان،‌ ۶ کیلومتری غرب شهر اصفهان، مسیر اصفهان به نجف آباد، محله کارلادان، خیابان آتشگاه

برای رفتن به منارجنبان اصفهان از کیلومتر ۶ جاده اصفهان به طرف نجف ‌آباد و قسمت راست جاده حرکت کنید تا به منطقه آتشگاه برسید. برای رسیدن به این منطقه می توانید با خودروی شخصی اقدام کنید و یا با تاکسی به این مجموعه بروید. شایان ذکر است که ساختمان منارجنبان دارای پارکینگ بوده و در صورت استفاده از خودروی شخصی می توانید اتومبیل تان را در پارکینگ اختصاصی این مجموعه پارک کنید.

@fatemeh76747

@jahanegardesh