غار کَرَفتو در کوه‌های استان کردستان یکی از متفاوت‌ترین آثار باستانی کشور را در خود جای داده است؛ معبدی برای یک اسطورۀ یونانی که یادگار دوره‌ای پرتنش و در عین حال پررونق از ارتباط میان تمدن‌های ایرانی و یونانی است.
نشریه الکترونیک جهان گردش- غارهای کَرَفتو در کوهستان‌های غرب ایران، منظره‌ی باشکوهی هستند که هم به دست طبیعت و هم بر اثر فعالیت‌های انسانی در طول هزاران سال شکل گرفته‌اند. یکی از این غارها به دلیل وجود یک کتیبه یونانی باستانی که در ورودی یکی از اتاق‌های طبقه سوم است، خانه هراکلس (هرکول) نام دارد.
به گزارش فرادید، این سازه‌ها که تقریباً در ۷۰ کیلومتری شهر سقز ایران واقع شده‌اند، در ارتفاع تقریبی ۲۰۰۰ متری از سطح دریا هستند.
این غارهای باشکوه در استان کردستان قرار دارند، جایی که ورود اسکندر مقدونی به این منطقه، اساس امپراتوری سلوکیان را شکل داد.
امپراتوری سلوکی یک دولت یونانی‌مآب در غرب آسیا بود که از ۳۱۲ قبل از میلاد تا ۶۳ قبل از میلاد وجود داشت و توسط سلوکوس اول، ژنرال ارتش اسکندر مقدونی تأسیس شد.
امپراتوری سلوکیان و اسکندر مقدونی
پس از مرگ حاکم مقدونی در سال ۳۲۳، امپراتوری وسیع او تقسیم شد. پس از انشعاب امپراتوری در آسیا، سِلوکوس اول نخست منطقه بین‌النهرین بابل را در ۳۲۱ قبل از میلاد تصرف کرد.
ژنرال سپس انطاکیه را تأسیس کرد و قلمروی خود را گسترش داد، قلمرویی که شامل بسیاری از مناطق خاور نزدیک میشد که به امپراتوری مقدونیه سابق تعلق داشت.
اگرچه امپراتوری سلوکی به طور کلی نسبت به فرهنگ‌ها و مذاهب مختلف بین بسیاری از مردمان قلمروی خود نسبتا با مدارا رفتار می‌کرد، اما زبان و آداب و رسوم یونانی به طور گسترده‌ای رایج بود و ارجحیت داشت.
این مجموعه غار شامل غارهای کوچکتر و بزرگتری می‌شود که داخل یک رخنمون عظیم سنگ‌آهکی شکل گرفته‌اند و بسیاری بر این باورند که آن‌ها اردوگاه یا پادگان جنگجویان سلوکی بوده‌اند.
طبق شواهد باستانشناسی، انسان‌ها قرن‌ها در آن‌ها سکونت داشته‌اند و در دوران باستان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده‌اند، چرا که در امتداد جادۀ معروف ابریشم بودند که اروپا را به چین متصل می‌کرد.
موقعیت غارهای کرفتو
غارهای کرفتو در ایران، خانه‌ی کتیبه یونان باستان درباره هرکول
کتیبه یونانی
در یکی از دیدنی‌ترین یافته‌های تاریخ این منطقه، اوایل قرن نوزدهم یک کتیبه یونانی توسط کاشفان اروپایی در داخل یکی از غارها کشف شد.
در این کتیبه که به طرز شگفت‌انگیزی سالم مانده، نوشته شده: «اینجا خانه هرکول است. هر کس وارد این غار شود در امان است.»
این یافته‌ی اسرارآمیز و جذاب یکی از معدود نمونه‌های آثار باستانی یونان باستان است که در ایران در جای خود یافت و حفظ شده است.
باستان‌شناسان بر این باورند کسانی که روزگاری در این غارها سکونت داشتند، قهرمان الهی یونان باستان، هرکول را به عنوان محافظ خود محترم می‌شمردند و این موضوع بیانگر ارتباط مستقیم مردم این مکان دورافتاده با یونان و فرهنگ یونانی (به احتمال زیاد از طریق امپراتوری سلوکی) است.
این غارهای شگفت‌انگیز، تجربه‌ی بی‌نظیری را برای بازدیدکنندگان خوش‌شانس منطقه رقم می‌زنند، چون جدا از زیبایی، مناظری تماشایی از این منطقه کوهستانی غرب آسیا هستند.
اعتقاد بر این است که غارهای کرفتو چندین میلیون سال پیش توسط نیروهای زمین‌شناسی و هیدرولوژیکی شکل گرفته‌اند.
دانشمندان بر این باورند این صخره‌ها زمانی زیر آب بوده‌اند و طی میلیون‌ها سال پدیدار شده‌اند و رشته‌کوه‌های غرب ایران را شکل داده‌اند.
این غارها به طور طبیعی شکل گرفتند، اما مردم باستان گذرگاه‌های کوچکی را که مجموعه غارها را به هم متصل می‌کنند، تراشیدند و آن‌ها را به یک سکونتگاه کوچک تبدیل کردند.
باستان‌شناسان داخل غارها سفال‌ها و اشیایی یافته‌اند که به دوره‌های مختلف تاریخی منطقه تعلق دارند.
غارهای باشکوه کرفتو یک جاذبه گردشگری محبوب و منحصر به فرد در منطقه هستند و سالانه هزاران نفر از آن‌ها بازدید می‌کنند.
انجمن باستانشناسی خواستار حفاظت از غار کرفتو شد
انجمن علمی باستانشناسی ایران برای حفاظت از مجموعه تاریخی طبیعی کرفتو بیانیه‌ای صادر کرد.
در پیِ ساخت‌وساز کارخانه بسته‌بندی حبوبات و سایت بوجاری در نزدیکی مجموعه تاریخی ـ طبیعی کرفتو و خطر تخریب این مجموعه ارزشمند، انجمن علمی باستانشناسی ایران ابتدا با ارسال نامه‌ای به دکتر علی دارابی معاون محترم میراث فرهنگی در خواستار حفاظت از این مجموعه تاریخی ـ طبیعی به‌عنوان یکی از مواریث ملّی ایران و جلوگیری از اقدامات مخرّب در آن شد.
پس از ارسال نامه انجمن به معاونت میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، این انجمن با صدور بیانیه‌ای بر لزوم حفاظت از مجموعه تاریخی ـ طبیعی کرفتو تاکید کرده است.
متن بیانیه انجمن به شرح زیر است:
درخواست انجمن علمی باستانشناسی ایران از وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و سازمان حفاظت محیط زیست برای حفاظت از «مجموعه تاریخی ـ طبیعی کرفتو»
به‌تازگی ساخت‌وسازِ کارخانه بسته‌بندی حبوبات و سایت بوجاری در نزدیکی اثرِ تاریخی ـ طبیعیِ غار کَرَفتو رخ داده که متأسفانه وضعیت حفاظتیِ این اثر ارزشمند میراثی را در معرض خطر قرار داده است.
غار کرفتو، غاری آهکی است که در دوران سوم زمین‌شناسی شکل گرفته و بر پایه نتایج پژوهش‌های علمی، در دوران مزوزوئیک زیر آب بوده و در اواخر این دوره، ارتفاعات آن از آب خارج شده است. در باب اهمیت محوطه و غار کرفتو همین بس که این غار و محوطه پیرامون آن بیش از هشت دهه پیش، یعنی در ۲۰ بهمن ۱۳۱۸، به‌دلیل ارزش‌های میراثی چشمگیر با شماره ثبت ۳۳۰ به فهرست میراث ملّی کشور راه یافته است. در این مدّت پژوهشگران ایرانی و غیرایرانی بسیاری چه در حوزه میراث فرهنگی و چه در حوزه زمین‌شناسی و طبیعی به مطالعه این غار پرداخته و مقالات متعددی درباره این اثر تاریخی ـ طبیعی منتشر کرده‌اند. از این مهم‌تر، کرفتو به سبب اهمیتی که در دل و خاطرات مردم داشته و دارد، الهام‌بخش افسانه‌ها (برد خیاط، سه کچان و …) و شعرهای زیادی بوده و به ادبیات عامه راه یافته است. برای نمونه، غزل معروف «قلای کرفتو» از شاعر نامی ماموسا ئاسو (محمدسعید نجاری) گویای اهمیت و جایگاه این اثر طبیعی و تاریخی در خاطرات و حافظه تاریخی مردم است و بر جنبه نوستالوژیک و فُسوسانگی آن تاکید دارد. در سال‌های اخیر پژوهش‌هایی درباره منظر فرهنگی آن گسترش یافته و با اقدامات انجام شده، اکنون در فهرست انتظار ثبت جهانی یونسکو نیز قرار گرفته است.
با توجه به اهمیتی که «مجموعه تاریخی ـ فرهنگی و طبیعی کرفتو» به‌عنوان میراثی از گذشته و سرمایه نسل‌های آینده کشور دارد، از وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و سازمان حفاظت محیط زیست درخواست می‌شود تمهیدات لازم به‌منظور رفع مشکلات حفاظت و صیانت از این میراث ملّی اندیشیده شود. همچنین ضمن سپاسگزاری از تلاش نهادهای مسئول، به‌ویژه نهادهای استانی، برای مدیریت و نگهداری از این اثر، انتظار می‌رود به نحو مقتضی و مطلوب و با تمهیدات لازم به مشکلات ساکنان در محدوده حریم اثر نیز توجه شده و رسیدگی لازم صورت پذیرد.
پیش از این گزارش هایی درباه وضعیت این محوطه موجب نگرانی شده بود. غار کرفتو در ۶۷ کیلومتری شهر دیواندره در سال ۱۳۱۸ در فهرست میراث ملی کشور قرار گرفته است.
بدون دیدگاه