آشنایی با منابع تاریخی:
۱ – تاریخ_طبری
📕تاریخ الرسل و الملوک یا تاریخ الامم و الملوک معروف به تاریخ_طبری کتابی است به زبان عربی که توسط محمد بن جریر طبری تاریخ‌نگار و پژوهش گرِ ایرانی مسلمان در اواخر سده سوم پس از هجرت به رشته تحریر درآمده‌است و یکی از بزرگترین و معتبرترین منابع دوره اسلامی است.
📕 این کتاب، تاریخ را از زمان خلقت شروع کرده و سپس به نقل داستان پیامبران و پادشاهان قدیمی می‌پردازد. در بخش بعدی کتاب طبری به نقل تاریخ پادشاهان ساسانی می‌پردازد، و از آنجا به نقل زندگی پیامبر اسلام، محمد می‌پردازد.
📕تاریخ طبری دارای ۱۶ جلد و مرجع عمده تاریخ ایران تا اول سده چهارم هجری است، همچنین این کتاب مأخذ عمده بسیاری از کسانی واقع شده‌است که بعد از طبری به تألیف تاریخ اسلام اهتمام ورزیده‌اند. همچنین تاریخ طبری در ۵ جلد چاپ شده که این را جزئیات می‌نامند.
📕یکی از منابع مهم وی برای تحریر این دوره از تاریخ ایران که بخش مهمی محسوب می‌شود نوشته‌های هشام بن محمد کلبی بوده‌است. از دیگر منابع او می‌توان خدای_نامه‌ها را نام برد. او برای ذکر تاریخ آفرینش تنها به منابع یهودی و مسیحی بسنده نکرده و از منابع ایرانی نیز بهره برده‌است.
📚📕تاریخ طبری را نیز «ابوالقاسم پاینده» در سال ۱۳۵۲ ترجمه و توسط انتشارات بنیاد فرهنگ در ۱۵ جلد منتشر نمود.
آشنایی با منابع تاریخی
۲-الکامل فی التاریخ
📔الکامل فی التاریخ کتابی تاریخی دربارهٔ سرگذشت آدمی و رویدادهای تاریخی سده ۷ق، نوشته عزالدینبناثیر است. این کتاب، مشهورترين كتاب ابن اثیر و جامعترين تاريخ عمومى است كه بيشتر آن دربارهٔ تاريخ اسلام است.
📓الکامل یکی از مهم‌ترین منابع برای پژوهش در تاریخ مغول است. همچنین ابن اثیر بطور کامل از سلسلهٔ قراختاییان یاد می‌کند، که در منابع دیگر کمتر از آن یاد شده‌است. الکامل دربارهٔ تاریخ ایران در دوران ساسانی و نیز سده‌های نخستین اسلامی، مطالب و اطلاعات مفیدی را ارائه می‌دهد
📙این کتاب تاریخ آفرینش را از آغاز آن تا سال ۶۲۸ قمری (۱۲۳۱ میلادی) در بر دارد (تا دو سال قبل از مرگ نویسنده). هرچند تا سال ۳۰۲ قمری (۵۰۲ میلادی) این اثر بیشتر وامدار تاریخ طبری و از آن پس دیگر تاریخ‌نگاران ایران و اسلام است، اما در بخش تاریخ ترکتازی مغولان، تاریخ کامل از نخستین گزارش‌ها و منابع محسوب می‌شود.
📘ابن اثیر در تاریخ خود به ذکر روایات مختلف یک واقعهٔ تاریخی نمی‌پردازد، بلکه به ذکر کاملترین روایات یا آنی که فکر می‌کرده درست‌تر بوده به همراه آنچه از منابع دیگر یافته بسنده کرده‌است و اگر در جایی مجبور به ذکر روایتی بوده که در صحت آن تردید داشته، نظر خود را دربارهٔ آن بیان می‌کند یا متذکر می‌شود که اخبار مختلفی
دربارهٔ آن در دسترس است.
📚📗نخستین چاپ علمی-انتقادی از الکامل، میان سالهای ۱۸۷۶-۱۸۵۱ میلادی در ۱۲ جلد با ۲ جلد فهرست بدست کارلوس یوهانس تورنبرگ (خاورشناس شهیر سوئدی) در لیدن منتشر شد.
این کتاب را ابوالقاسم حالت و عباس خلیلی به فارسی ترجمه کرده‌اند و ترجمهٔ ناتمام دیگری نیز از دکتر سیدمحمدحسین روحانی عرضه شده است.
ربع تاریخ:
آشنایی با منابع تاریخی
۳- اخبار_الطوال دینوری
🔻اخبارُالطّوال کتابی است نوشته ابوحنیفه دینوری، که در دینور کرمانشاه و به تاریخ تقریبی (۸۲۸ – ۸۸۹ میلادی) برابر با (۲۲۲ – ۲۸۲ هجری قمری)زاده شده است .این کتاب شامل رویدادهای اجتماعی، نظامی و سیاسی ایران، به ویژه در ابتدای سده دوم و سوم ه-ق است.
دینوری خود گواه بسیاری ازرویدادهایی بوده که درتاریخش آورده است. این امر به اهمیت کتاب می‌افزاید.
🔻کتاب اخبارالطوال را می‌توان به سه بخش تقسیم کرد:
🔸️بخش نخست شامل مطالبی در مورد آدم و فرزندان او و پیامبرانی همچون ادریس، نوح، هود، ابراهیم و اسماعیل و بنی‌اسرائیل و پادشاهی داوود و سلیمان تا پیدایش عیسی است.
🔸️بخش دوم که آمیخته با بخش اول است و جداگانه ترتیب نشده است، شامل سرگذشت پادشاهان ایران، روم و یمن می‌باشد و از جمشید و پیروزی ضحاک(بیور اسب) بر او و منوچهر، کیقباد، گشتاسب، بهمن، دارا، اسکندر و ملوک‌الطوایف و سپس ساسانیان تا فروپاشی ایشان سخن گفته است. او به برخی رویدادهای جنبی مانند خروج بهرام چوبین، بلقیس ملکه سبا و نمرود اشاره کرده است.
🔸️بخش تاریخ اسلام که با پیکارهای اعراب و ایرانیان در دوره خلافت عمر آغاز و به پایان خلافت معتصم(۲۲۷ق) ختم می‌شود.
🔻از آثار دیگر او کتاب_الاکراد است که پیرامون اصل و نسب کردها نوشته‌است. کتاب‌های تاریخ او بین سالهای (۱۸۸۸ – ۱۹۱۲ میلادی) به‌وسیله «ولادیمیر گیرگاس» و «کراخکوفسکی» در شهر لیدن ِهلند به زبان فرانسه ترجمه و انتشار یافته‌است.
بدون دیدگاه