این سازه شگفت‌انگیز هر سال از تعداد بیشماری بازدیدکننده میزبانی می‌کند
نشریه الکترونیک جهان گردش– وقتی برای اولین بار به جایی رفتید مایل هستید تا چه چیزهایی را ببینید؟ محوطه‌ها و میادین باز ؟ یا اینکه اولویت شما موزه‌ها و یا اماکن تاریخی هستند. پاسخ این سوال البته که با توجه به ترجیح‌های شخصی شما تغییر می‌کند؟ ولی وقتی این موضوع در چهارچوب توریسم فرهنگی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد، سازه‌های دینی در بالاترین رده اماکن دیدنی و مورد علاقه گردشگران قرار می‌گیرد. این سازه‌ها که گاهی با شهرها تلفیق شده و گاهی نیز از نظر اهمیت بر آن‌ها برتری می‌یابند، به مکانی مستقل از دین تبدیل شده و با معماری و طراحی منحصر به فرد داخلی موجب جلب توجه انسان‌ها می‌گردد. عظمت و احتشام عنصر اصلی مورد توجه انسان‌های منسوب به ادیان متفاوت و حتی کسانی است که هیچ اعتقاد دینی ندارند، به این‌گونه سازه‌هاست. زیرا این سازه‌ها با تئوری‌ها و افکاری مانندی جلب دقت و یا بی‌مانندی ساخته می‌شدند. معابد، کلیساها و مساجد باستانی و متعلق به آندوران به‌همین خاطر با سیل بازدیدکنندگان مواجه می‌گردند. در قرون وسطی کلیساهای جامعی به اندازه‌های بسیار بزرگ و نمونه های زیادی از معماری گوتیک در شهرهای اروپایی ساخته شدند تا بر عظمت پروردگار، مصونیت کلیساها عجز و ناتوانی انسان تاکید شود. ولی قبل از این بنای تاریخی یعنی ده‌ها قرن پیش از قرون وسطی یک اثر معماری پراحتشام و بی‌نظیر ساخته شد. این شاهکار معماری بیمانند همانا ایاصوفیه است.
ایاصوفیه یکی از دارایی‌های فرهنگی ارزشمندی است که در جهان از بیشترین بازدیدکننده میزبانی می‌کند. این سازه شگفت‌انگیز در قلب استانبول مرکز وقایع اجتماعی، سیاسی و دینی متعلق به هر دوره از تاریخ ساخته شد. ایاصوفیه بیش از 900 سال به‌عنوان کلیسا، نزدیک به 5 قرن به‌عنوان مسجد و 89 سال نیز به‌عنوان موزه درهای خود را بر روی بازدیدگنندگان گشود. ایاصوفیه در سال 2020 دوباره به مسجد تبدیل گردید. ایاصوفیه بزرگترین سازه‌ای است که از سوی امپراطوری بیزانس ساخته شد. در دوره‌ای که ایاصوفیه ساخته شد، از ویژگی بزرگترین سازه بعد از اهرام ثلاثه مصر تلقی گردید. ایاصوفیه این ویژگی خود را برای هزار سال حفظ کرد. این شاهکار معماری درست سه بار احداث شد. وقتی برای اولین بار ساخته شد به ” Megale Ekklesia” یعنی “کلیسای بزرگ” و پس از ساخت دوباره به ایاصوفیه یعنی “حکمت مقدس” معروف گردید. این بنای تاریخی به‌قدری شگفت‌انگیز و زیباست که پاولوس بزرگترین شاعر وقت برای تحسین و تقدیر از آن یک شعر حماسی هزار بیتی به قلم گرفت. کاشی‌ها و مصالح ساختمانی مورد استفاده در معماری ایاصوفیه که بینندگان را به جادو می‌کند، کلیه جزئیات در ساخت این سازه بیمانند را نمایان می‌سازند. اثری که پاولوس شاعر معروف در خصوص ایاصوفیه در قرن ششم به قلم گرفته، به صدای رسای اثری که زبان ندارد، تبدیل گشته و سالیان بعد نقش یک منبع مهم را بر عهده گرفت.
ایاصوفیه با کلیه عناصر خود و از هر نظر قابل توجه است ولی گنبد منحصر به فرد آن باعث شده است که عنوان دومین سازه بزرگ جهان را به خود اختصاص دهد. زیرا گنبد بلند و عریض ایاصوفیه هم جلوه ای باشکوه از بیرون و هم حجمی به بزرگی شگرد در داخل ایجاد می‌کند. گنبد منفرد و عظیمی که بر روی سطحی مربعی شکل قرار گرفته برای نشان دادن قدرت و عظمت امپراتوری بیزانس طراحی شده است. ایاصوفیه بقدری چشم نواز و حیرت‌انگیز است که به‌عنوان هشتمین عجایب جهان در آندوران تلقی گردید. برای ساخت ایاصوفیه از کلیه مناطق تحت حکمرانی امپراطوری بیزانس لوازم و مصالح ساختمانی مختلفی به استانبول آورده شدند. از بقایای شهر عتیق در آناتولی و سوریه قطعاتی برای استفاده در معماری ایاصوفیه به استانبول انتقال یافت. ستون‌های معبد آرتمیس افز مهمترین و جالب‌ترین لوازمی بودند که برای استفاده در ساخت ایاصوفیه به استانبول آورده شدند. مرمرهای سفید، سبز، صورتی و زرد رنگی که در ایاصوفیه بکار برده شدند ، از نقاط مختلف امپراتوری بیزانس مانند جزیره مرمره، یونان و سوریه به شهر استانبول منتقل شده و دیوارهای داخلی و کف آن کاملاً با سنگ مرمر پوشانده شدند. کلیه سنگ مرمرهایی که در ساخت ایاصوفیه مورد استفاده قرار گرفتند، به صورت بلوک‌های بزرگ به دو تقسیم شده و به صورت متقارن در کف بنا جا سازی شدند.
ایاصوفیه از اولین روزی که ساخته شد همواره در مرکز توجه همگان قرار گرفته و شاهد فرهنگهای مختلف و باورهای متفاوت بوده است. در جهان به ندرت می توان با چنین سازه‌ی ارزشمند و مهمی چه از نظر هنری، چه از نظر معماری و چه از نظر مذهبی مواجه گردید. ایاصوفیه دارای اثراتی از دوران بت پرستی، مسیحیت و اسلام است. به همین خاطر هم از نظر ساختار و هم از نظر نمادگرایی یکی از مهمترین بناهای تاریخی پیشرو در جهان به شمار می‌رود.
نام ایاصوفیه از اولین روز ساخت تاکنون هم در متون تاریخی ، سیاسی و افسانه‌ای جای گرفته است. این بنای شگفت‌انگیز و زیبا به‌قدری بیمانند و جادو کننده است که به عقید برخی‌ها طرح معماری آن از سوی فردی منسوب به عالم ناشناخته ترسیم شده است. این افسانه‌ای است که حکایت از عدم کفایت ذهن انسان به ساخت و طراحی یک چنین سازه مهم و بی عیب و نقص را دارد. حال آنکه ایاصوفیه از اولین روز ساخت آن از سوی معماران شناخته شده‌ای تاسیس گردید.
ایاصوفیه بیش از 9 قرن به‌عنوان بزرگترین سازه دینی امپراطوری عثمانی باقی ماند. از وقتی که این بنای پراحتشام ساخته شد، کلیه مراسم تاج‌گذاری امپراطوری‌ها در ایاصوفیه برگزار شدند. با فتح استانبول از سوی سلطان محمد فاتح در سال 1453، ایاصوفیه هویت دیگری به‌خود گرفت. سلطان محمد فاتح خواست تا ایاصوفیه را که برای جهان مسیحیت از جایگاه مهمی برخودار بود، به مسجد تبدیل کند. لذا به‌دستور وی عناصر مهم اسلامی مانند مناره، منبر و محراب به این سازه علاوه شدند. ایاصوفیه یکی از مهمترین امور بازسازی و مرمت در دوره عثمانی را در سال‌های حکمرانی سلطان عبدالمجید به‌خود دید. برادران ایتالیایی الاصل ” Fossati” هم قسمت‌های اصلی بنا مانند قبه، طاق و ستون و هم دکوراسیون داخلی و خارجی آنرا مورد بازسازی قرار دادند. یکی از این استادان گچ‌کار ایتالیایی در حین امور بازسازی و مرمت ایاصوفیه روی یکی از کاشی‌های بنا منشور (طغرا) سلطان عبدالجمید را درست کرد. این تنها طغرایی متعلق به یک پادشاه عثمانی است که از قطعات یک کاشی درست شده است.
پس از تأسیس جمهوری ترکیه در سال 1923، ایاصوفیه یک بار دیگر تغییر هویت داده و درهای خود را اینبار به عنوان موزه به روی بازدیدکنندگان باز کرد. این بنای تاریخی و بی مانند در چارچوب “پارک باستان شناسی” که شامل بناهای تاریخی مهمی مانند : ایاصوفیه، هیپودروم، ایا ایرنی، مسجد ایاصوفیه کوچک و کاخ توپکاپی می شود، در فهرست میراث جهانی یونسکوجای گرفته است. این میراث مشترک بشریت در سال 2020 با نام مسجد ایاصوفیه کبیر شریفی دوباره به مسجد تبدیل گردید. منبع: trt.com
بدون دیدگاه